جوان آنلاین: ماجرای توقف افزایش ظرفیت پذیرش پزشکان عمومی از سال آینده تصمیمی است که با تأیید رئیس‌جمهور قرار است اجرایی شود. فقدان زیرساختها و بودجه برای آموزش پزشکی اصلی‌ترین دلایلی است که برای این ماجرا عنوان می‌شود و نکته دیگری که درست هم به نظر می‌رسد بحث کمبود جدی در برخی تخصص‌های پزشکی است که موجب‌شده به شکلی جدی نگران آینده باشیم. به طور نمونه چند سالی می‌شود تخصص‌های بیهوشی، قلب و کودکان خالی می‌ماند و با این اوصاف در آینده‌ای نه چندان دور برای تأمین پزشک در این رشته‌ها که اتفاقاً رشته‌های مادر و پایه هم هستند با چالش جدی مواجه خواهیم شد. با وجود این به نظر می‌رسد برخی چهره‌ها و مسئولان حوزه سلامت برای اقناع افکار عمومی در خصوص ضرورت توقف در آموزش پزشک عمومی کمی دچار اغراق شده‌اند. مانند اظهارات سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس که البته از معاون آموزش وزارت بهداشت نقل قول کرده و گفته‌است: «ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی دو برابر شده، اما زیرساختها فراهم نشده و بر اساس اظهارات معاون آموزشی وزارت بهداشت کلاس‌ها در مکان‌های غیراستاندارد مانند زیرزمین و پشت‌بام برگزار می‌شود و این موضوع موجب تهدید کیفیت آموزش و ایجاد مشکلاتی از جمله دلسردی و خروج اساتید از کشور شده‌است.»
قطع به یقین برگزاری کلاس‌های درسی آموزش پزشکی در زیرزمین و پشت‌بام کمی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، اما شاید بتوان پذیرفت زیرساخت‌های آموزش پزشکی به تناسب افزایش تعداد دانشجویان موضوعی است که باید انجام می‌شد، اما انجام نشده‌است. هر چند وزارت بهداشت مطابق قانون مکلف به ایجاد این زیرساختها بوده‌است، اما این وزارتخانه هم مدعی است پول لازم برای فراهم کردن زیرساخت‌های افزایش ظرفیت‌ها به این وزارتخانه پرداخت نشده‌است.
کلاس‌های زیر‌زمینی دانشجویان پزشکی!
سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس هم با تأکید بر اینکه یکی از اقدامات مثبت مجلس یازدهم، تصویب افزایش ۲۰درصدی ظرفیت پزشکی به مدت چهار سال بود، می‌افزاید: «با وجود اینکه این مصوبه می‌توانست تأثیرات بسیار مثبتی در نظام آموزش پزشکی کشور داشته باشد و گام مهمی برای رفع کمبود پزشک در کشور باشد، اما متأسفانه زیرساخت‌های لازم برای اجرای آن به طور کامل فراهم نشده‌است.»
طبق توضیحات وی با توجه به اینکه مجلس با نگاه به آینده و چشم‌انداز بلندمدت این موضوع را تصویب کرد انتظار می‌رفت زیرساخت‌های آن فراهم شود، اما نه‌تنها این اقدام انجام نشد، هیچ پیشرفتی هم در زمینه ارتقای زیرساختها صورت نگرفت.
طبق توضیحات اسحاقی در حالی که تعداد ورودی دانشجو در سال ۱۴۰۰ به ۸ هزار نفر رسید، برای سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده که این عدد به ۱۶ هزار نفر افزایش یابد؛ یعنی تعداد دانشجویان ورودی دو برابر خواهد شد، در حالی که این افزایش بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم انجام می‌شود. وی به نقل از معاون آموزشی تأکید می‌کند: «برخی کلاس‌ها و خوابگاه‌ها در مکان‌های نامناسب مانند زیرزمین یا پشت‌بام برگزار و ایجاد شده یا نسبت به حضور و غیاب دانشجویان در برخی موارد تأمل می‌شود و این مشکلات موجب بروز آسیب‌های جدی به کیفیت آموزش و تربیت دانشجویان شده است.»
برآورد بودجه‌ای افزایش ظرفیت‌ها
به گفته سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، بر اساس اظهارات معاون آموزشی وزارت بهداشت، به ۱۹ همت برای تأمین زیرساختها و ۵/۸ همت برای تأمین تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی به منظور تربیت پزشک نیاز داریم؛ اراده وزارت بهداشت این است که اگر سازمان برنامه و بودجه حمایت‌های لازم را داشته باشد، در بازه زمانی پس از سال ۱۴۰۴ می‌توان اقدامات اساسی و بنیادین برای ارتقای زیرساخت‌های تربیت پزشک در کشور انجام داد؛ امیدواریم که با همکاری دستگاه‌های مربوطه، شرایط به گونه‌ای فراهم شود که شاهد ارتقای سطح کیفی و کمی آموزش پزشکی در کشور باشیم.
کمبود پزشک متخصص
شهرام یزدانی، مشاور آموزشی و رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش علوم پزشکی کشور هم با بیان اینکه افزایش پذیرش ظرفیت پزشکی آسیب زیادی به آموزش پزشکی وارد کرده‌است، تأکید کرد: «در زمان حاضر به ازای هر ۱۰ هزار جمعیت ۱۶پزشک عمومی و متخصص در کشور داریم که برابر با سایر کشور‌ها است.» وی در نشست خبری که در مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش علوم پزشکی برگزار شد، با اشاره به اینکه بوده مشکل اصلی ما در بخش آموزش بالینی پزشکان دانشجو است، افزود: «مسئله ظرفیت پذیرش در دانشگاه‌های علوم پزشکی یا تعداد پزشکانی که در جامعه نیاز داریم، موضوع کاملاً علمی است، اکنون به ازای هر ۱۰ هزار نفر ۱۱ پزشک عمومی داریم که این رقم از کشور‌های منطقه و اغلب کشور‌های دنیا بالاتر است و نسبت پزشک متخصص ما در ۱۰ هزار نفر جمعیت پنج نفر بوده که این رقم نسبت به کشور‌های همسایه پایین‌تر است.»
از نگاه وی اکنون مشکل اصلی صندلی‌های خالی برای تخصص‌های پزشکی است و پزشکان عمومی رغبتی برای دوره‌های تخصصی ندارند و این مسئله باعث می‌شود در سال‌های آینده با کمبود متخصص مواجه شویم. یزدانی تأکید کرد: «با افزایش سن جمعیت نیاز به خدمات سلامت بیشتر می‌شود و در این میان وجود متخصصان رشته‌های علوم پزشکی یکی از نیاز‌های اساسی کشور است در حالی که علاقه پزشکان عمومی به تخصص کم شده‌است و نباید ظرفیت پذیرش پزشکی را برای تربیت پزشک عمومی افزایش دهیم.»
حال بد پزشکی
«حال پزشکی کشور خوب نیست»؛ مشاور آموزشی و رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش علوم پزشکی کشور با تأکید بر این بدحالی در حوزه پزشکی مدعی شد: «بر اساس مطالعاتی که روی ۳۵۰ دستیار پزشکی انجام شد، نتایج نشان می‌دهد حدود ۶۵درصد دستیاران افسردگی دارند که ۲۵درصد آنها شدید بود، ۶۰درصد اضطراب و یک سوم آنها افکار خودکشی دارند.»
یزدانی همچنین این را هم گفت، بر اساس مطالعه دیگری که روی ۵۵ شغل انجام شده، بیشتر افکار خودکشی در رشته پزشکی با ۷/۲ برابر و کمترین در رشته معماری بوده‌است.
مشاور آموزشی رئیس‌جمهور پس از اعلام این آمار و ارقام از افسردگی و خودکشی پزشکان تصریح کرد: «به همین خاطر هر سیاستی که موجب فشار روی جامعه پزشکی شود، اشتباه بوده و سیاست‌های دستوری توزیع پزشکی در مناطق مختلف نیز نادرست است.» اظهارات مشاور رئیس‌جمهور در حالی است که بخش عمده‌ای از افسردگی در میان دانشجویان رشته‌های پزشکی به دلیل انتظارات غیر‌واقع‌بینانه ایجاد شده از سوی مسئولان و فضای غالب کشور در حوزه پزشکی و از همه مهم‌تر رفتار پادگانی استادید دانشگاه‌های علوم پزشکی با آنهاست. بر این اساس دانشجویان رشته پزشکی و رزیدنت‌ها ودستیار‌ها بیشترین آسیب را از همکاران و هم‌صنفان خود می‌بینند و تا زمانی که برای این مسئله تدبیری اندیشیده نشود و رزیدنت‌ها و دستیاران از سوی برخی اساتید خود به بیگاری گرفته شوند این ماجرا ادامه خواهد داشت. یزدانی استفاده از افراد کمکی در بیمارستان‌ها در کنار پزشکان، کاهش و حذف تغییر و تحول، ایجاد بسته انگیزشی و واقعی کردن تعرفه‌ها را از اقدامات مهم دولت چهاردهم بیان کرد و گفت: دکتر پزشکیان جزو اولین کسانی هستند که آموزش پزشکی را در کشور راه‌اندازی کردند و در این دوره البته شرایط برای پزشکان بهتر شده‌است، عمده مشکل ما در بحث آموزش پزشکی مسائل اجرایی است که دانشجوی تخصصی در رشته‌های اساسی مثل کودکان و قلب جذب شوند و در وزارت بهداشت کار‌های خوبی در حال انجام است.
سهم ۳۰درصدی پذیرش پزشکی با سهمیه‌ها
مشاور آموزشی رئیس‌جمهور‌گریزی هم به موضوع سهمیه‌های کنکور داشت و با بیان اینکه در پذیرش دانشجوی پزشکی معدل تنها ۲۵درصد تأثیرگذار است، گفت: «۳۰درصد دانشجویان رشته‌های برتر پزشکی از طریق سهمیه‌ها پذیرش می‌شوند و برای برخی رشته‌ها نیز این عدد بالاتر است و تأثیر معدل بر قبولی کنکور فشار روانی زیاد به دانش‌آموز وارد می‌کند از این‌رو باید مصوبه ۱۴۰۰ را مورد بازنگری مجدد قرار دهیم.» وی تأکید کرد: «هدف کنکور آن است که بهترین فرد برای رشته‌ای بر اساس عملکرد تحصیلی و علاقه‌ای که دارد، انتخاب شود. در مورد این موضوع مطالعات بسیاری انجام شده و فردی که می‌خواهد در رشته پزشکی پذیرفته شود باید عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشد تا پزشک متبحری شود.»
